Zachowek po rodzicach – kiedy się należy?

Instytucja zachowku znajduje zastosowanie w sytuacjach, w których z różnych względów spadkobierca pomija swoich bliskich w testamencie i decyduje się powierzyć cały spadek komuś spoza rodziny, tylko jednemu członkowi rodziny, lub gdy jeszcze za życia przekazuje komuś wszelkie wartościowe nieruchomości i rzeczy w drodze darowizny. Wówczas pominięci krewni – zgodnie  przepisami Kodeksu cywilnego – są uprawnieni do otrzymania zachowku. Na jakich zasadach przysługuje nam zachowek po rodzicach?

Art. art. 991. par. 1 Kodeksu cywilnego stanowi, że osobami uprawnionymi do zachowku są osoby, które byłyby powołane do spadku z ustawy, gdyby spadkodawca nie pozostawił po sobie testamentu. Zachowek przysługuje więc:

• dzieciom,
• wnukom,
• małżonkowi,
• rodzicom.

Czy można zostać pozbawionym prawa do zachowku po rodzicach?

Spadkodawca może w testamencie pozbawić zstępnych, małżonka i rodziców zachowku. Oznacza to, że jako dzieci możemy zostać wydziedziczeni przez rodziców i tym samym pozbawieni prawa do zachowku po nich. Wydziedziczenie może nastąpić w sytuacji, w której uprawniony do zachowku:

• wbrew woli spadkodawcy postępuje uporczywie w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego;
• dopuścił się względem spadkodawcy albo jednej z najbliższych mu osób umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci;
• uporczywie nie dopełnia względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych.

Zachowek nie będzie nam przysługiwać również wówczas, gdy:

• z różnych względów wcześniej zrzekniemy się dziedziczenia,
• odrzucimy spadek,
• otrzymamy od spadkobiercy darowizny o wartości, która jest co najmniej równa wartości przypadającego nam zachowku.

Czym dokładnie jest zachowek?

W tym miejscu warto podkreślić fakt, iż mówiąc o zachowku zawsze mamy do czynienia z roszczeniem pieniężnym. Choć częścią spadku może być nieruchomość lub dzieło sztuki, zachowek jest zawsze jakąś określoną kwotą pieniędzy, a nie konkretnym przedmiotem. Wynika to z faktu, że zachowek traktuje się jako formę rekompensaty dla danego spadkobiercy, który nie otrzymał konkretnych przedmiotów stanowiących spadek. Zobowiązanie związane z zachowkiem może być wypełnione w inny sposób niż pieniężny, ale wymaga to uprzedniej zgody zainteresowanych.